Czym jest empatia?

EMPATIA, czyli co? Jakie zachowania z nią korelują, a które wręcz przeciwnie?

Życzliwość spontaniczna

• otwartość i zainteresowanie tym, co jest bliskie i znaczące dla drugiej osoby, 
• akceptacja jej indywidualności
• gotowość do czynnego, bezinteresownego angażowania się na rzecz innych bez stawiania wstępnych wymogów czy zastrzeżeń 

Kompetencje interpersonalne: wspieranie innych 

•  gotowość do wspierania innych, a także poświęceń dla dobra innych 
•  gotowość do wyrażania solidarności i wspólnoty z osobami dotkniętymi cierpieniem czy krzywdą

Kompetencje intrapersonalne: równowaga emocjonalna 

• stałość reakcji emocjonalnych
• umiejętność wprowadzania dobrego nastroju 
• pozytywne nastawienie do innych
• ukierunkowanie na odległe cele
• akceptacja przeszłości
• umiejętność spokojnego przyjmowania krytyki ze strony innych 

Życzliwość warunkowa, czyli empatia pozorna

• okazywana w zależności od zwrotnych informacji o wdzięczności, uległości czy też akceptacji wymagań
• okazywanie tej formy życzliwości prowadzi do samozadowolenia z bycia dobrym i jest odwrotnością empatii, może być interesowna lub nawet zaborcza

Kompetencje interpersonalne: swoboda towarzyska 

• bezpośredni, serdeczny sposób bycia,
• dynamiczność, zainteresowanie otoczeniem
• otwartość na nowe sytuacje
• gotowość do współpracy i współzawodnictwa 

Kompetencje intrapersonalne: wyczucie sytuacji 

• umiejętność adekwatnego rozeznania sytuacji
• zdolność dostrzegania różnorodnych podejść i aspektów sytuacji
• podejmowanie decyzji w sposób zdecydowany i klarowny
• działanie taktowne, zasadne i skuteczne 

Uogólniony poziom empatii

Wysoki wynik 

• życzliwa otwartość na innych, która ujawnia się w sposób spontaniczny i autentyczny.
• bezpośredni i pogodny sposób bycia z innymi, ale również w gotowości do wspierania będących w potrzebie i w dbałości o jakość działania odpowiednio do charakteru relacji interpersonalnej i adekwatnie do danej sytuacji życiowej.

Niski wynik

• brak zdolności do bezpośrednich, swobodnych i serdecznych relacji z innymi, wychodzenia naprzeciw ich oczekiwaniom i potrzebom
• słabe wyczuciu danej sytuacji i niedostatecznej integracji wewnętrznej warunkującej klarowność i autentyczność obrazu siebie
• nawiązywane przez takie osoby bezpośrednie kontakty mają na ogół charakter interesowny i warunkowy. 

EMPATIA - KLUCZEM DO ZROZUMIENIA INNYCH

Empatia to zdolność mentalnego postawienia się w sytuacji drugiej osoby, współodczuwania w rodzaju „boli mnie, że boli coś ciebie, cieszy mnie, że cieszy coś ciebie”. Empatia jest podstawą przyjacielskiego stosunku do ludzi, jest postawą napędzającą pozytywną pętlę konstruktywnych relacji.

Ludzie okazujący empatię łatwiej nawiązują pozytywne relacje towarzyskie i biznesowe, częściej otrzymują wsparcie od innych, są darzeni zaufaniem, są lubiani, co w sumie powoduje, że przeżywają mniej stresów, dzięki czemu są zdrowsi i wiodą bardziej satysfakcjonujące życie.

Aby postawa empatyczna mogła być konstruktywna, trzeba:

• zaakceptować stan drugiej osoby jako rzeczywisty, nawet, jeśli w naszej ocenie jest nieracjonalny;
• zrozumieć przyczyny określonego stanu emocjonalnego drugiej osoby:
• poznać bodźce wywołujące dany stan (warunki sytuacyjne),
• poznać aktywne przekonania osoby przeżywającej dany stan;
• wczuć się w sytuację danej osoby, zachowując własną perspektywę postrzegania (zachowując własne przekonania odnośnie do danej sytuacji);
• zrelacjonować nasz odbiór sytuacji pokazujący możliwości innej interpretacji, a co za tym idzie, innych reakcji emocjonalnych na daną sytuację.

Czy empatii można się nauczyć?

Tak. Empatia, jak i przyjacielski stosunek do ludzi to cechy w dużej mierze wyuczone, również umiejętność ich okazywania jest umiejętnością nabytą.

Jak pobudzić w sobie empatię, jak ją podtrzymywać i wzmacniać?

Podchodząc do ludzi dostrzegać w nich dobrych stron, jak np.:

• pozytywne aspekty ich postawy,
• pozytywne cechy charakteru,

Wyszukiwać zasobów będących w ich posiadaniu ocenianych przez nas jako atrakcyjne np.:

• wiedza,
• doświadczenie,
• umiejętności,
• kontakty,
• przekonania,

Wyszukiwać wzorców zachowań wartych naśladowania.

Oceniać ludzkie reakcje, uwzględniając ich aktualny stan, na który nie mieliśmy wpływu.

Ktoś może reagować na naszą próbę nawiązania kontaktu w sposób ostry nie ze względu na nas, ale na to, co działo się wcześniej lub ze względu na jakieś dolegliwości. Nie przypisywać sobie tego, w czym nie braliśmy udziału.

Uwzględniać własne aktualne nastawienie w ocenie reakcji innych. Postrzegamy świat i dokonujemy jego oceny, w tym ludzkich zachowań, przez filtry własnych emocji, stanów fizjologicznych, aktualnie rozbudzonych przekonań i aktywnych strategii myślowych, co powoduje, że możemy odczytać zachowania innych niezgodnie z ich intencją.

traktuj poważnie potrzeby i problemy innych

doceniaj emocje i postawy innych

szanuj prywatność, doświadczenia i wartości innych osób

aktywne słuchaj-zachęcaj do wyjaśniania i rozwijania wypowiedzi, otwartą postawą i ciepłym tonem głosu

powstrzymuj się od oceny i obwiniania

okazuj zainteresowania tym, co jest komunikowane 

powstrzymaj się od niechcianych rad

wspieraj innych w próbach znalezienia rozwiązania

używaj afirmacyjnych gestów i sformułowań

Krótka fotorelacja z drugich warsztatów Inteligencja Emocjonalna